Przejdź do głównej zawartości

Kiedy Sąd powinien z urzędu dopuścić dowód z opinii biegłego sądowego

Dziś opowiem o kolejnym praktycznym problemie związanym z prowadzeniem spraw przeciwko członkom zarządu. Mowa to o dowodzie z opinii biegłego, który często odgrywa zasadnicza rolę z punktu widzenia odpowiedzialności członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, bowiem pozwala na ustalenie właściwego czasu do wystąpienia z wnioskiem o ogłoszenie upadłości spółki, a tym samym umożliwia ekskulpację pozwanego w procesie.  

Photo by Mikhail Pavstyuk from Unsplash.com


W pewnych sytuacjach jednak może zajść korelacja niekorzystnych okoliczności, gdy Sąd zwolnic od kosztów zaliczki na biegłego sądowego nie chce, zaś pozwany nie może uiścić tego wydatku. Dodać wypada przy tym, iż zaliczki pobierane na poczet opinii biegłego sądowego opiewają na kwoty niebotyczne, w wysokości 1000, 2000 zł czy nawet 4000 zł (spotkałem się raz z taką zaliczką – Sąd chyba w tym przypadku dowodu z opinii biegłego po postu nie chciał przeprowadzić). Czy istnieje możliwość, aby w tej sytuacji Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z urzędu?

Istnieje i w takim przypadku pozostaje Pozwanemu walka na argumenty. Zgodnie z art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Tymczasem stosownie do art. 232 zd. 1 k.p.c. strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Powyższe normy ustanawiają zasadę kontradyktoryjności– fundamentalną z punktu widzenia prowadzenia procesu cywilnego. Przy tym Sądy raczej sztywno trzymają się ww. zasady i szczególnie w sprawach na tle prowadzenia działalności gospodarczej, nie chcą odstępować od ww. reguł.
Od powyższego przewidziano jednak odstępstwo, które zawiera art. 232 zd. 2 k.p.c. Mianowicie Sąd może dopuścić dowód niewskazany przez stronę. Powyższa norma jest nader ogólna i nie zawiera żadnych przesłanek, kiedy wskazany dowód z urzędu ma być przeprowadzony, jednak znajduje to uzasadnienie w orzecznictwie.   

Z perspektywy niniejszego postu pominę kwestię innych wniosków dowodowych, skupiając się typowo na dowodzie z opinii biegłego sądowego. Otóż Sąd Najwyższy w tegorocznym orzeczeniu wskazał precyzyjnie, kiedy Sąd narusza art. 232 zd. 2 k.p.c. i powyższy dowód powinien przeprowadzić. „Artykuł 232 zd. 2 k.p.c. stanowi wyjątek od zasady kontradyktoryjności, a dopuszczenie przez sąd dowodu z urzędu może nastąpić jedynie wtedy, gdy nie ma innej możliwości doprowadzenia do właściwego rozstrzygnięcia sprawy. Jest to prawo sądu, a nie obowiązek, stąd skorzystanie z tego uprawnienia uzależnione jest od oceny sytuacji procesowej danej sprawy. Przyjmuje się, że dopuszczenia dowodu z urzędu nie wyklucza reprezentowanie strony przez zawodowego pełnomocnika. Niemniej celowość dopuszczenia dowodu z urzędu, zachodzi wówczas, gdy dowód z opinii biegłego jest niezbędny, a sąd nie podejmując takiej czynności dopuszcza się naruszenia art. 232 zd. 2 KPC.” (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 lipca 2017 roku, sygn. akt V CSK 629/16, Legalis).  
Chociaż z pozoru powyższa norma znajduje zastosowanie jedynie w sytuacji, kiedy strona wbrew wymogowi art. 232 zd. 1 k.p.c nie powołała stosownego wniosku dowodowego, to również należy ją stosować odpowiednio do stanu faktycznego opisanego na początku, tj. gdy co prawda wniosek się pojawił, jednak wobec nieopłacenia zaliczki na opinię, wskazany dowód podlegał oddaleniu. Znajduje to doprecyzowanie w orzecznictwie: W niniejszej sprawie Sąd Okręgowy uznał powództwo za usprawiedliwione co do zasady. Jednocześnie oddalił wnioski powoda o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z powodu przekroczenia terminu do uiszczenia zaliczki na poczet kosztów przeprowadzenia dowodu, a następnie z powołaniem się na zasadę prekluzji dowodowej (art. 207 § 3 KPC). Nie ulega przy tym wątpliwości, że wykazanie wysokości roszczenia wymagało wiadomości specjalnych, a zatem konieczne było przeprowadzenia na tę okoliczność dowodu z opinii biegłego. W tej sytuacji nieprzeprowadzenie przez Sąd I instancji tego dowodu, pomimo że powód ostatecznie uiścił (choć z przekroczeniem terminu sądowego) zaliczkę na poczet wydatków związanych ze sporządzeniem opinii w żądanej przez sąd wysokości, a zasada powództwa była nie tylko uprawdopodobniona, ale - co wynika wprost z uzasadnienia Sądu Iinstancji - udowodniona, musi być ocenione jako rażące naruszenie normy wynikającej z art. 232 zd. 2 KPC.” (wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 25 października 2012 roku, sygn.akt I ACa 758/12). 
Z lektury powyższych orzeczeń wynika, iż sytuacja, w której pojawia się konieczność przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego sądowego występuje, gdy z punktu widzenia rozstrzygnięcia postepowania konieczne jest  przeprowadzenie jakiegoś dowodu, zaś okoliczności nie mogą być wyjaśnione w inny sposób. Jakkolwiek zdarzają się wyjątki (jak w wyroku będącego tematem jednego z moich poprzednich postów), z reguły powszechna jest opinia, iż do ustalenia dnia, w którym zarząd winien wystąpić z wnioskiem o ogłoszenie upadłości koniecznym jest zasięgnięcie wiadomości specjalnych od podmiotu trzeciego – tj. opinii biegłego. Co więcej, jeżeli Sąd zobowiąże Pozwanego do uiszczenia zaliczki na poczet opinii biegłego, celem jego dopuszczenia, to sam podkreśla, iż przeprowadzenie wskazanego dowodu jest niezbędne z punktu widzenia rozstrzygnięcia.W konsekwencji logicznym jest wniosek, iż Sąd powinien dopuścić i przeprowadzić dowód z opinii biegłego sądowego, zaś Pozwanego obciążyć jego kosztami w orzeczeniu kończącym postępowanie. 

Jakkolwiek wskazane orzeczenia klarownie przedstawiają przesłanki, kiedy Sąd winien dopuścić dowód z urzędu, tym niemniej ww. praktyka stosowana jest incydentalnie i  nader restrykcyjnie. Być może wiąże się to z zamiarem uniknięcia nadużyć w toku prowadzenia postępowań sądowych.

Niemniej jednak, jeżeli w sprawie, której jesteśmy uczestnikiem – Pozwanym korzystnym jest zastosowanie powyższej linii obrony i wskazanie, że w sprawie istnieje konieczność dopuszczenia dowodu z opinii biegłego sądowego z urzędu, należy ją zastosować choćby ze względu na możliwość podniesienia stosownego zarzutu w apelacji. 

Pozdrawiam



Komentarze

Popularne posty z tego bloga

Przesłanki ekskulpacyjne - co musi wykazać członka zarządu, aby nie ponosić odpowiedzialności za długi spółki kapitałowej

Photo by Matthew Henry on Unsplash Dziś poruszę temat interesujący szczególnie z punktu widzenia pozwanych – członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością , tj. dotyczący przesłanek wyłączenia ich odpowiedzialności. Innymi słowy wskażę, co taka osoba musi wykazać, aby nie odpowiadać za długi spółki kapitałowej.   Otóż aby odpowiedzieć, na stawiane wyżej pytanie po raz kolejny odwołując się do treści art. 299 k.s.h. trzeba przywołać § 2 ww. regulacji, który stanowi, iż: „Członek zarządu może się uwolnić od odpowiedzialności, o której mowa w § 1, jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym samym czasie wydano postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo o zatwierdzeniu układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy, albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewydania postanowienia o otwarc

Nakaz zapłaty w sprawach przeciwko członkowi zarządu spółki z o.o. z art. 299 k.s.h. – teoria i rzeczywistość

Dziś na blogu zajmę się nietypową, choć ciekawą kwestią – dopuszczalnością i praktyką wydawania przez sąd nakazów zapłaty w sprawach z art. 299 k.s.h. Zacznę od tego, iż przy rozpoznawaniu spraw przeciwko członkom zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością najczęściej spotykamy się ze standardową prawidłowością pism procesowych – pozew -> odpowiedź na pozew. Moje doświadczenie pokazuje, iż otrzymując do prowadzenia sprawę na podstawie art., 299 k.s.h. z zasady należy spodziewać się wezwania do złożenia odpowiedzi na pozew w terminie 14 dni. Zdaje mi się, że wśród składów orzekających utarła się praktyka, iż tego rodzaju sprawy są na tyle skomplikowane faktycznie, iż nie ma podstaw do wydania nakazu zapłaty (tak mi się wydaje). Czy jednak słusznie? Czy w sprawach rozpatrywanych na podstawie art. 299 k.s.h. wydawanie nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym jest dopuszczalne, a jeśli tak to czy powinno stanowić to regułę, czy wyjątek? Nakaz zapłaty w postępowaniu u

Powództwo przeciwko członkom zarządu, a odsetki, odsetki w sprawach przeciwko członkowi zarządu

W dzisiejszym poście zajmę się problemem odsetek za opóźnienie w spełnieniu świadczenia, w powództwie przeciwko członkom zarządu. Jak można się domyślać, to kolejny temat, który nie doczekał się jednolitości w doktrynie i orzecznictwie. Aby bliżej zapoznać się problemem, należy rozwinąć temat w kontekście elementów roszczenia dochodzonego na podstawie art. 299  § 1 k.s.h. w kilku aspektach.  Odsetki za opóźnienie spełnienia świadczenia przez członka zarządu Dopuszczalność naliczania odsetek za opóźnienie w spełnieniu świadczenia przez członka zarządu zależy od elementu składowego roszczenia. Odniosę się do niego przez pryzmat poszczególnych elementów roszczenia: 1. należność główna – we wskazanym zakresie właściwie nie ma sporów – od należności głównej stwierdzonej tytułem wykonawczym przeciwko spółce należą się odsetki ustawowe. Jeżeli do kwoty stwierdzonej tytułem egzekucyjnym doliczone są skapitalizowane odsetki za opóźnienia należne wobec spółki, to również należy kwo